Jezelf confronteren met je ‘slechte kanten’ met Shadow Work

We hebben allemaal eigenschappen of kantjes van onszelf die we liever verbergen voor de buitenwereld. We vinden deze eigenschappen ‘slecht’, ‘onaanvaardbaar’ of ‘gewoon niet wenselijk’. We leren al op jonge leeftijd welke van onze eigenschappen goedgekeurd worden en op welke we kritiek krijgen of voor gestraft worden. We leren welk gedrag en welke eigenschappen maatschappelijk aanvaard zijn door feedback van anderen, waaronder onze ouders. Als we ouder worden hebben we zelfs geen feedback meer nodig van onze omgeving om te weten wat goed en fout is. We internaliseren dit proces. We hebben een ‘jury’ in ons hoofd waar we ons altijd voor verantwoorden. Soms straffen we onszelf wanneer we vinden dat we iets fout hebben gedaan. We verstoten deze eigenschappen omdat we ze niet aanvaarden. Ook oude wondes of trauma’s kunnen ervoor zorgen dat we bepaalde zaken gaan verstoten omdat ze gewoon té pijnlijk voor ons zijn. Hierdoor komen ze in ons onderbewuste terecht en denken we dat niemand ze nog zal zien. Soms komen deze onderdrukte eigenschappen of kantjes van onszelf toch nog boven water. Je moet je dit proces als volgt voorstellen: je zwemt in de zee en je probeert een paar strandballen onder water te drukken. Dit lukt je maar voor even. Er komt een moment waarop je even je aandacht er niet meer bijhoudt en de strandballen weer boven water komen. Het is met andere woorden onmogelijk om ze continu onder water te houden.

Denk nu aan een situatie die je triggert. Je bent getriggerd als je een emotionele reactie hebt op iets wat een ander doet of zegt. Je ergert je bijvoorbeeld enorm hard aan je vriend(in) die altijd alles uitstelt en liever lui dan moe is. Je kan er vanuit gaan dat wat jou getriggerd heeft je feedback over jezelf geeft. Wanneer je getriggerd wordt, herken je een bepaald gedrag van iemand anders in jezelf. Iedere keer dat jij een emotionele respons ervaart op iets wat een ander doet, geeft dat een kant van jouw bloot die je liever wilt verstoppen, want je kan enkel gedrag herkennen dat je zelf ook in je hebt. In dit voorbeeld heb je dus zelf ook iets van uitstelgedrag en luiheid in je zitten.

Dit fenomeen noemen we projectie. We projecteren onderdrukte eigenschappen op anderen in onze omgeving. Net als spiegels, krijgen we onszelf te zien in de interactie met anderen. Dit kan best confronterend zijn als je je er bewust van wordt. Wanneer je oordeelt over iemand, oordeel je over jezelf. De ander vertoont gedrag dat jij hebt verstoten naar je onderbewuste én dat triggert jou, niet de persoon of het gedrag van de persoon an sich.

Je zal merken dat jezelf herkennen in je triggers niet zo eenvoudig is. Dat komt omdat ons ego (= je ‘zijnsbesef’) hier tussen komt. Ons ego is een echte storyteller. Het vertelt ons verhaaltjes over wie we zijn, wat we nooit zouden doen, wat we net wel zouden doen, onze omgeving en anderen. Ons ego geeft ons een identiteit en zorgt ervoor dat we beschermd worden, onder andere voor verstoting door de maatschappij. Wij zien deze verhalen als waarheid omdat we vaak op auto-pilot leven. We zijn wie we geloven dat we zijn. Dingen die in rechte lijn tegen onze verhaaltjes staan, geloven we niet. Mensen gaan altijd op zoek naar ‘bewijzen’ die erop wijzen dat wat zij geloven waar is (= confirmation bias, self-fulfilling prophency). 

 Mensen ontwijken oncomfortabele emoties en situaties. Mensen hebben het dan ook moeilijk om hun ‘fout’ toe te geven. Als ze dat zouden doen dan zouden ze te maken krijgen met emoties zoals spijt, verdriet en schaamte. Daarom gaan de meeste mensen heel ver in het bewijzen van ‘hun’ waarheid, zelfs al gaat dit ten koste van iemand anders. Deze mensen blijven onbewust van wat er echt gaande is in zichzelf. Het ego doet er alles aan om zijn identiteit te beschermen en zal dan ook alle bewijzen negeren die erop wijzen dat het ongelijk heeft. Die emoties worden dan ook diep in het onderbewuste verstopt zodat wij er niet mee geconfronteerd worden.

De eigenschappen en emoties die je onderdrukt worden enkel maar sterker des te langer ze verstopt zitten in je onderbewuste. Ze zullen ook steeds intenser opspelen wanneer ze de kans krijgen indien je ze geen aandacht schenkt. Ze zullen je leven onbewust blijven beïnvloeden en ervoor zorgen dat je steeds opnieuw in dezelfde situaties, conflicten of patronen terecht komt. Deze eigenschappen worden dan een deel van je schaduw. De cyclus zal zich blijven herhalen totdat je jezelf confronteert met deze ‘slechte’ kanten.

Streven naar eenheid in plaats van perfectie

Tegenwoordig is de spirituele trend dat alles ‘licht en positief’ moet zijn. Hierdoor gaan mensen zich focussen op hun ‘lichte’ emoties en eigenschappen zoals dankbaarheid, geluk en blijheid. De ‘donkere’ emoties zoals verdriet, woede en angst worden vaak weggestopt onder het laagje positief denken. Dit noemt ‘spiritual bypassing’. We zijn zeker een voorstander van je mindset te veranderen naar een positieve mindset maar dat mag NOOIT ten koste gaan van je negatieve emoties en eigenschappen. Er mogen nooit zaken verstopt of verstoten worden. Er is nu eenmaal een balans tussen licht en donker nodig. Zonder het één zal je nooit het andere volledige spectrum kunnen ervaren. Als perfectie staat voor enkel ‘lichte en positieve’ eigenschappen en emoties, dan is perfectie een illusie. Geen enkel mens beschikt enkel over deze ‘goede’ eigenschappen en iedere eigenschap kan een verrijking voor ons leven zijn. Zo kan wat egoïsme op het juiste moment ervoor zorgen dat je jezelf verzorgd, je grenzen stelt en dat jezelf op de eerste plaats zet. Dit is essentieel voor je (mentale) gezondheid en om veerkrachtig in het leven te staan.

Hoe kan je dan op een gezonde manier omgaan met je donkere kant? Dat kan door Shadow Work. Het fundament hiervoor is gelegd door Carl Jung. Hij stelt dat we aspecten van onszelf afwijzen of onderdrukken die we niet goed vinden aan onszelf of niet sociaal geaccepteerd zijn. Hij is er van overtuigd dat we onze schaduwkant moeten accepteren en terug integreren in ons leven. Zo kunnen we patronen doorbreken op vlak van relaties, werk, geld, emoties… Onze schaduwkant bezit een schat aan informatie over onszelf waaruit we veel kunnen leren.

Je schaduwkant terug aan het licht brengen en het op een gezonde manier integreren in je leven is niet enkel voordelig voor jou maar ook voor je omgeving én de maatschappij. Je zal merken dat wanneer je aan Shadow Work doet en je je schaduwen volledig accepteert en integreert, je relaties beter worden. Je ergert je minder snel aan andermans gedrag, je beoordeelt anderen minder snel én je bent over het algemeen meer verdraagzaam. Je krijgt ook het inzicht dat anderen je een spiegel voorhouden waardoor je de oorzaak bij jezelf zoekt. Het ligt dus niet aan hen maar aan jou. Je komt dichter bij je authentieke zelf en je moet jezelf niet groter of kleiner maken dan je werkelijk bent. Je sleurt niet langer met overbodige zware bagage waardoor je je mentaal én fysiek een pak lichter gaat voelen. Raar maar waar: Met je schaduwkant erbij bent je pas ‘heel’. 

When you see greatness in another human being, it’s your own greatness you are seeing.

Ook het omgekeerde geldt. Wanneer je ‘positieve’ eigenschappen in anderen herkent, is dit ook een spiegel voor jou. Wanneer je opkijkt naar iemand die mondig is en alles zo mooi kan verwoorden, iemand die zelfzeker is, iemand die doorzet, iemand die creatief is, zie je eigenlijk eigenschappen die je zelf ook in je hebt maar die net zoals je ‘negatieve’ onderdrukte eigenschappen in je schaduw zitten. Deze eigenschappen bevinden zich voor jou in je dode hoek. Wanneer je niet naar je volste potentieel leeft, is het makkelijk om al deze goede eigenschappen te zien in andere mensen en zelf een gevoel van onbereikbaarheid te creëren. Deze barrière zorgt ervoor dat jij je persoonlijke groei tegenhoudt.

Een mens maakt deel uit van het universum. Ieder deeltje van het universum beschikt over ALLES waaruit het universum is gemaakt. Een mens dus ook. We zijn allemaal verbonden met het universum én met elkaar. Wij zijn een deel van alles en alles is een deel van ons. Praktisch betekent dit hier dat ieder mens over het volledige spectrum van eigenschappen, gedragingen en emoties beschikt. Alles zit in je. Zelfzekerheid, doorzettingsvermogen, liefde maar ook impulsiviteit, luiheid en woede.

John Welwood gebruikt hiervoor een mooie illustratie om dit te ondersteunen. Zie jezelf als een groot, mooi, kasteel. Je kasteel bestaat uit duizenden kamers. Iedere kamer is perfect en in iedere kamer zit een schat. Iedere kamer stelt een ander aspect van jezelf voor. Iedere kamer draagt bij tot het mooie kasteel. Als kind ging je zonder schaamte of veroordeling op ontdekking in al deze kamers. Je deed iedere deur open en exploreerde wat er zich achter deze deur bevond. Je opende echt ALLE deuren, ook die van woede, luiheid en impulsiviteit. Je vond iedere kamer mooi zoals die was, allemaal waren ze uniek. Je kasteel was gevuld met liefde, licht en bewondering. Op een dag kreeg je een aantal bezoekers in je kasteel. Blij gaf je ze een rondleiding en liet je ze alle kamers zien. Bij sommige deuren en kamers zei je bezoek dat je die deuren best op slot laat omdat die kamers niet zo mooi en perfect waren als de rest van het kasteel. Je wilde acceptatie en erkenning van je bezoek en dus deed je deze deuren op slot. Jaren verstreken en je kreeg nog meer bezoek. Je sloot nog meer deuren omdat mensen zeiden dat dat beter was. Je sloot kamers om verschillende redenen. Je sloot deuren omdat je bang was, omdat de kamer té extravagant was, te conservatief, te open… Je sloot deuren omdat ze niet aansloten op bepaalde gangbare maatschappelijke waarden. Van de duizenden kamers in je kasteel waren er uiteindelijk nog maar een paar geopend. Je wilde deze kamers het liefst volledig afbreken maar omdat ze onderdeel uitmaken van de structuur van het kasteel, ging dat niet. Je liet ze dus op slot en besteedde er verder weinig aandacht aan. Het kasteel dat ooit gevuld werd met liefde, licht en bewondering, was verleden tijd. Je vergat de gesloten kamers en leefde in de overgebleven kamers die nog open waren, want daar voelde je je veilig.

Je hebt zoveel deuren gesloten dat je vergeten bent dat je ooit een groot kasteel was. Je huidige overtuiging is dat je een standaard gezinswoning bent met twee slaapkamers en één badkamer. Al deze gesloten deuren stellen je onderdrukte eigenschappen in je schaduw voor. Je hebt ze één voor één gesloten om verschillende redenen met als resultaat dat je je niet meer compleet voelt. Het enige wat je moet doen is deze deuren heropenen en de kamers die zich achter deze deuren verschuilen terug verkennen. Hier zitten echte schatten verborgen. Je bent zoveel meer dan je denkt.

Hoe ga je zelf aan de slag met Shadow Work?

Een simpele maar zeer effectieve oefening is het observeren van jezelf. Ga na wie of wat jouw triggert. Waar word je gefrustreerd of boos van? Wat haat je? Waar kan je echt niet tegen? Wat vind je afschuwelijk aan anderen? Welke eigenschappen probeer je te verbergen voor anderen? Welke emoties wil je niet voelen? Maak hier een lijstje van. Wanneer je dat hebt gedaan teken je hier een kader rond en schrijf je hierbij ‘mijn schaduw’. Ga bij elk dingetje dat je hebt opgeschreven na waar je precies door getriggerd wordt, wees specifiek.

Daaronder schrijf je de volgende 3 vragen: ‘Vertoon ik dit gedrag/deze eigenschap op dit moment?, Heb ik dit gedrag/deze eigenschap vroeger vertoond? Kan ik dit gedrag/deze eigenschap vertonen in andere omstandigheden?’. Denk er niet te veel over na maar schrijf gewoon op wat er in je opkomt. Je zal zien dat er bepaalde zaken naar boven komen waar je je niet meer bewust van was zoals gebeurtenissen, ervaringen, gevoelens of bepaalde situaties uit je kindertijd. Accepteer op dat moment die eigenschap. Neem je verantwoordelijkheid voor je eigen gedrag. Zeg luidop in een spiegel tegen jezelf: “Ik ben … (vul in met je schaduw)”. Blijf dit herhalen tot dat je geen emotionele respons meer ervaart. Daarna is het belangrijk om voor jezelf te zorgen en te weten dat deze dingen je geen slecht mens maken. Iedereen heeft donkere kanten en dat is oké. Het verstoten hiervan is niet oké. Het bewust worden van jouw schaduwkant zal al veel verandering in gang zetten. 

Zie iedere trigger als een katalysator voor groei. Gebruik iedere trigger als een mogelijkheid om verdrongen eigenschappen te herontdekken en herintegreren. Je kan je volste potentieel niet bereiken wanneer je bepaalde aspecten van jezelf verstoot of negeert. Je volste potentieel omvat ieder aspect van jezelf. Ieder aspect brengt een schat aan informatie, inzicht en mogelijkheden met zich mee. Ieder aspect draagt bij aan de persoon wie jij bent. Je volste potentieel kan je enkel bereiken wanneer je terug één wordt met wie je echt bent.

Ik bied ook individuele Inner Guidance aan waarbij ik je in dit proces begeleid. Voor meer informatie, klik hier.

STAY IN TOUCH!